মছুন্দৰীৰ উপকাৰিতা আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ – Benefits and Uses of Fish Mint (Houttuynia Cordata)
পৃথিৱীৰ ২,৫০,০০০ বিধ উচ্চ উদ্ভিদেৰে ভৰপূৰ আৰু এই উদ্ভিদ সমূহৰ ভিতৰত ৮০,০০০ বিধ উদ্ভিদ হৈছে ঔষধি যুক্ত গুণেৰে ভৰপূৰ। পৃথিৱীৰ এই ঔষধি জাতীয় উদ্ভিদবোৰৰ ব্যৱহাৰ লোকবিশ্বাসৰ ওপৰতেই প্ৰতিষ্ঠিত। ভাৰতৰ লগতে অসমতো এই ঔষধিযুক্ত উদ্ভিদ বোৰ বেমাৰ, চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। এনে এবিধ উৎকৃষ্ট বনৌষধিযুক্ত উদ্ভিদ হ’ল মছুন্দৰী (Fish mint)। প্ৰাচীন কালৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে মছুন্দৰী বিভিন্ন ধৰণৰ ৰোগ নিৰাময়ৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে।
মছুন্দৰী কি ? (What is Houttuynia Cordata?)
মছুন্দৰী (Fish mint) বহল পাতেৰে মাটিত বগাই যোৱা এবিধ লতা জাতীয় ঔষধিযুক্ত বন-উদ্ভিদ। ইংৰাজীত মছুন্দৰীক Chameleon Plant বা Fish mint বুলি জনা যায়। মছুন্দৰী উদ্ভিদৰ কাণ্ডভাগ কোমল লতাজাতীয় বগাই যোৱা এবিধ উদ্ভিদ। মছুন্দৰী ডালবোৰ ঠিয় আৰু ২০-৮০ ছেণ্টিমিটাৰ ওখ। এই বনৌষধি উদ্ভিদ বিধৰ গাৰ বৰণ ডাঠ, ৰঙীন, পাতৰ বৰণ ঘন সেউজীয়া। পাতৰ আকৃতি পাণ আৰু বিপৰীতক্ৰমী বহল হৃদয়াকাৰ, ৪-৯ ছেণ্টিমিটাৰ দীঘল আৰ্য ৩-৮ ছেণ্টিমিটাৰ বহল, কুশাগ্র, মছুন্দৰী উদ্ভিদৰ সৰু – সৰু ফুল থাকে আৰু ঘৰৰ আশে – পাশে, বাৰী, চেচুকীয়া জীপাল ঠাইত গজে।
মছুন্দৰীৰ উপকাৰিতা আৰু ইয়াৰ ব্যৱহাৰ
মছুন্দৰী (Fish mint) ৰ বৈজ্ঞানিক নাম হ'ল- Houttuynia Cordata ।
লোক ঔষধত মছুন্দৰী (Fish mint) বিশেষ মহত্ব আছে। গ্ৰহণী (Chronic Diarrhea) ৰোগৰ এবিধ মহাঔষধি মছুন্দৰী অসমৰ প্ৰায় সকলো ঠাইতে পোৱা যায়। মছুন্দৰী অসমীয়া সমাজৰ এক প্ৰচলিত শাক। পাতযুক্ত শাক বা বনৌষধি হিচাপে ইয়াৰ খেতিও কৰা হয়। মছুন্দৰী পাতৰ গোন্ধ উগ্ৰ যদিও বিভিন্ন ৰোগৰ প্ৰাথমিক ঔষধ হিচাপে মছুন্দৰীক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আয়ুৰ্বেদ শাস্ত্ৰৰ বিধান অনুসৰি পৰিমিত ৰূপত নহৰুৰ ৰসৰ হৈতে ইয়াৰ ৰস মিহলাই পান কৰিলে অভোক বা অৰুচি আঁতৰি যায়, পেটৰ বিষ প্ৰশমিত হয়। জালুক, পিপলিৰ চূৰ্ণ আৰু সামান্য নিমখৰ লগত মছুন্দৰী ৰস মিহলাই সেৱন কৰিলে শ্বাস কষ্ট দূৰ হয়। এই উদ্ভিদবিধ ব্যঞ্জন হিচাপেও ৰান্ধি খাব পাৰি। পাত সিজাই, নিমখ তেল সানি চাটনি হিচাপেও খাব পাৰি নাইবা আন শাকৰ পাচলিৰ সৈতে মিহলাইও ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। মছুন্দৰী কেঁচা অৱস্থাত বৰ উপকাৰী। মছুন্দৰী অতি বেছি পৰিমাণে ভিটামিন A কেৰোটিন আৰু কেলচিয়াম পোৱা যায়।
Read Also: Benefits of Fish Mint – Amazing Health Benefits, Uses, Side Effects.
প্ৰতি ১০০ গ্ৰাম মছুন্দৰীত পোৱা যায়
- ভিটামিন A কেৰোটিন (Vitamin A carotene) – ২৮২৬.৬ মাইক্ৰ’গ্ৰাম
- কেলছিয়াম (Calcium) – ২০১০.০ মিলিগ্ৰাম
- প্ৰটিন (Protein) – ২.১ গ্ৰাম
- চৰ্বি (Fat) – ০.২ গ্ৰাম
- খনিজ পদাৰ্থ (Minerals) – ০.৬ গ্ৰাম
- আঁহ(Fiber) -১১ গ্ৰাম
- কাৰ্বাহাইড্ৰেট (Carbohydrate) – ৬.৩ গ্ৰাম
- আইৰণ (Iron) -৬.৫ মিলিগ্ৰাম
- জলীয় বাষ্প (water) – ৮৯.৭ গ্ৰাম
ইয়াৰ উপৰিও ১০০ গ্ৰাম মছুন্দৰী (Fish mint) এ আমাক ৩৫.৪ কিলো কেলৰি (Calorie) পৰিমাণ শক্তি যোগায়।
মছুন্দৰী (Fish mint) ৰ আন কিছুমান নাম হ’ল – Fishmint , Fish leaf , Rainbow plant , heart leaf , fish wort , Chinese lizard tail.
মছুন্দৰীৰ জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন (Scientific classification of Fish mint/Houttuynia Cordata):
- Kingdom : Plantae
- Clade : Tracheophytes
- Clade : Angiosperm
- Clade : Magnoliids
- Order : Piperales
- Family : Saururaceae
- Genus : Houttuynia
- Species : H. Cordata
Scientific Name: Houttuynia Cordata
মছুন্দৰীৰ উপকাৰিতা (Benefits of Fish Mint)
- অতিসাৰ (Acidity) আৰু গ্ৰহণী (Chronic diarrhea) হ’লে মছুন্দৰী (Fish mint) পাত সিজাই খুওৱা হয়।
- মছুন্দৰীৰ পাতে ৰক্তকণিকা বৃদ্ধি (Increase red blood cells), হৃদৰোগ প্ৰতিৰোধ (prevents heart diseases) আৰু মাংস পেশী আটিল (Strengthens body muscles) কৰে।
- মছুন্দৰীৰ পাত নিয়মীয়াকৈ খালে দৃষ্টিশক্তি আৰু স্নায়ু সবল (Improves vision and nervous system) হয়।
- পেটৰ কামোৰণি (Stomach ache) আৰু পেটৰ বিভিন্ন বেমাৰৰ বাবে মছুন্দৰীৰ উপকাৰিতা অতি উত্তম।
- জালুক আৰু পিপলিৰ চূৰ্ণৰ লগত সামান্য নিমখ মিহলাই মছুন্দৰীৰ ৰস পান কৰিলে শ্বাসকষ্ট দূৰ (Respiratory problems) হয়।
- মছুন্দৰীৰ পাতে ব্ৰংকাইটিছ (Bronchitis), নিউমোনিয়া জ্জ্বৰ (Pneumonia fever) নিৰাময় কৰে।
Read Also: মানিমুনিৰ উপকাৰীতা আৰু পাৰ্শ্বক্ৰীয়া – Benefits of Manimuni
এই সমূহ উপকাৰিতা ৰ উপৰিও মছুন্দৰীৰ আন কিছুমান উৎকৃষ্ট উপকাৰিতা সমূহ হৈছে:-
- Anti viral – মছুন্দৰী সম্ভৱত SARS ভাইৰাছৰ প্ৰাকৃতিক চিকিৎসা হিচাপে সৰ্বাধিক জনাজাত। মছুন্দৰীয়ে Anti-SARS ৰূপে কাম কৰে। অনান্য অধ্যয়নত এইটোও পোৱা গৈছে যে মছুন্দৰীয়ে siplex প্ৰকাৰ 1 আৰু 2, herpes influenza আৰু HIV ভাইৰাছৰ সৈতে যুঁজ দিয়ে।
- Anti bacterial – মছুন্দৰী এক শক্তিশালী Anti viral হোৱাৰ উপৰিও, মছুন্দৰীয়ে বেক্টেৰিয়াৰ সৈতেও যুঁজ দিব পাৰে, অধ্যয়নত দেখা গৈছে যে মছুন্দৰী (Fish mint) উদ্ভিদৰ নিষ্কাশনে Salmonella বেক্টেৰিয়া হ্ৰাস কৰে।
- Anti -inflammatory – মছুন্দৰী হৈছে প্ৰদাহ (Inflammation) ৰ এক প্ৰাচীন প্ৰতিকাৰ। বহুতো অধ্যয়ন আছে যিয়ে মছুন্দৰী প্ৰদাহ প্ৰতিৰোধী গুণাগুণ সংৰক্ষণ কৰে আৰু মছুন্দৰী উদ্ভিদে বহুতো স্বাস্থ্য অৱস্থাত সহায় কৰিব পাৰে।
- Allergies – কিয়নো মছুন্দৰীয়ে cytokines শান্ত কৰিব পাৰে যাৰ ফলত ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰতিক্ৰিয়া (Immune system) শক্তিশালী হয়। ই প্ৰাকৃতিকভাৱে এলাৰ্জিৰ চিকিৎসাত সহায় কৰিব পাৰে।
- মধুমেহ (Diabetes) – কেঁচা মছুন্দৰী খালে ৰক্ত শৰ্কৰা স্তৰ (Blood sugar level) হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ই ইনছুলিন (Insulin) উৎপাদনত আৰু গ্লুকোজৰ সহনশীলতা উন্নত কৰাত সহায় কৰি ডায়েবেটিচৰ সৈতে যুঁজ দিয়ে। লগতে স্বাস্থ্যকৰ কলেষ্টেৰল স্তৰ উন্নত কৰাতো মছুন্দৰীয়ে সহায় কৰিব পাৰে।
- ছাল নিৰাময় কৰা (Healing skin) – ছালৰ চিকিৎসাৰ হিচাপে মছুন্দৰী (Fish mint) বহু শতিকাৰ আগৰে পৰা ব্যৱহাৰ হৈ আহিছে। মছুন্দৰী পাতবোৰৰ এক লেপ (Poultice) তৈয়াৰ কৰা হয় যাৰ Anti – bacterial, Anti – inflammatory গুণাগুণে আঘাত প্ৰাপ্ত ছালৰ বিভিন্ন সমস্যা নিৰাময় কৰাত সহায় কৰে।
- হাঁওফাঁওৰ স্বাস্থ্য (lung health) – পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত , হাঁওফাঁওৰ সংক্ৰমণৰ চিকিৎসাৰ বাবে প্ৰায়ে মছুন্দৰীৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ Anti – viral আৰু Anti – inflammation গুণাগুণে হাঁওফাঁওৰ সংক্ৰমণৰ পৰা ৰক্ষা কৰিব পাৰে। অৱশ্য মছুন্দৰীয়ে শ্লেষ্মা (Mucus) নিয়ন্ত্ৰণ কৰি অন্ত্ৰ হাঁওফাঁওৰ অক্ষ নিয়ন্ত্ৰণ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে ।
- Obesity– মছুন্দৰী আটাইতকৈ উল্লেখিত লাভালাভ বোৰৰ ভিতৰত এটা হ’ল ওজন হ্ৰাস। মছুন্দৰী ব্যৱহাৰে শৰীৰৰ ওজন হ্ৰাস কৰাত বিশেষভাৱে সহায় কৰে।
মছুন্দৰী কিদৰে ব্যৱহাৰ কৰিব ? (How to use Fish Mint?)
মছুন্দৰী (Fish mint) বিভিন্ন ধৰণে ব্যৱহাৰ কৰিব পৰা যায়। মছুন্দৰীক ৰস হিচাপে, শাক হিচপে, জুচ হিচাপে, পেষ্ট হিচাপে, চালাদ হিচাপে আৰু ঔষধ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। মছুন্দৰীৰ আন কিছুমান ব্যৱহাৰ সমূহ হৈছে –
- মছুন্দৰীৰ কুমলীয়া পাত আৰু গুটি কেঁচা কৈ খোৱা হয় বা বিভিন্ন ধৰণৰ ব্যঞ্জন প্ৰস্তুত কৰোঁতে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- মছুন্দৰীৰ পাতবোৰত সুস্বাদু কমলা যেনে গোন্ধ থাকে আৰু চালাদত এক আশ্চৰ্যকৰ সোৱাদ বিয়পাই দিয়ে।
- সাধাৰণতে মছুন্দৰী পাতৰ পাচলি হিচাপে খেতি কৰা হয়, আৰু ইয়াক সতেজ ভেষজ সজ্জা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- মছুন্দৰীৰ কুমলীয়া পাতবোৰ শুকান মাছ, জলকীয়াৰ সৈতে পিছি চাটনি হিচাপে খাব পাৰি।
- মছুন্দৰীক চালাদ হিচাপে কেঁচা কৈ খোৱা হয় আৰু মাছৰ সৈতে অঞ্জাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- মছুন্দৰীৰ শুকান পাত চাহ বনাবলৈ কোৰিয়া আৰু জাপানত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- চীনৰ দক্ষিণ – পশ্চিম প্ৰদেশ যেনে গুইঝৌ(Guizhou), চিচুয়ান(Sichuan), য়ুহান(Yuhan)ত মছুন্দৰী উদ্ভিদৰ শিপা পাচলি ৰূপে খোৱা হয়।
- মণিপুৰৰ দৰে ঠাইতো পকʼৰি (Fritters) আৰু চালাদত মছুন্দৰী উদ্ভিদৰ পাত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
Read Also: চিৰতাৰ উপকাৰিতা আৰু পাৰ্শ্বক্ৰিয়া – Health Benefits of Chirata
মছুন্দৰীৰ অপকাৰিতা (Side effects of Fish mint)
মছুন্দৰী (Fish mint) বিশেষ কোনো অপকাৰিতা নাই। তথাপিও যিকোনো ক্ষেত্ৰত আমি মছুন্দৰীৰ ব্যৱহাৰ কৰিলে জোখ অনুযায়ী কৰা ভাল কিয়নো যিকোনো বস্তুৰে অতি মাত্ৰা উপয়োগে আমাৰ স্বাস্থ্যৰ বাবে ক্ষতি কৰিব পাৰে।
সামৰণি
উক্ত প্ৰবন্ধটিৰ দ্বাৰা আপোনি মছুন্দৰী (Fish mint) ৰ এক সাধাৰণ পৰিচয়ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি এই ঔষধিয় মছলাবিধৰ বৈজ্ঞানিক নাম, ইয়াত নিহিত হৈ থকা পুষ্টিকৰ উপাদান, ইয়াৰ ব্যবহাৰ, মছুন্দৰীৰ উপকাৰিতা আৰু অপকাৰিতাৰ বিষয়ে জানিব পাৰিলে। আশা কৰো এই প্ৰবন্ধটিয়ে আপোনাক বিভিন্ন ধৰণে উপকাৰ সাধিব। ধন্যবাদ!
FAQ
১) মছুন্দৰী কিহৰ বাবে ভাল?
উঃ- মছুন্দৰীক হজমৰ সমস্যা, জ্বৰ, কাহ, পোক-পতংগৰ কামোৰ, বৃক্কৰ সমস্যা, ফ্লু আৰু অধিক চিকিৎসাৰ বাবে পৰম্পৰাগত চীনা ঔষধত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
২) মছুন্দৰীৰ সোৱাদ কেনেকুৱা?
উঃ- যদিও মছুন্দৰী পাতৰ এক বিশেষ মাছৰ সোৱাদ থাকে, শিপাবোৰ সঁচাকৈয়ে শক্তিশালী চিলেণ্ট্ৰোৰ দৰে অধিক। সেইবোৰ অলপ কঠোৰ, আৰু তেওঁলোকৰ সোৱাদত সুগন্ধি “চাবোন” গুণাগুণৰ আধিপত্য থাকে যাক বহুলোকে চিলেণ্ট্ৰোত অপছন্দ কৰে।
৩) ইয়াক ইংৰাজীত ‘fish mint’ কিয় কোৱা হয়?
উঃ- ইয়াক সাধাৰণতে ভেষজ হিচাপে খেতি কৰা হয়, আৰু ইয়াক সতেজ ভেষজ সজ্জা হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। পাতটোৰ এক অস্বাভাৱিক সোৱাদ থাকে যাক প্ৰায়ে ‘ফিচ মিণ্ট” বুলি বৰ্ণনা কৰা হয়, সেয়েহে ইয়াক তুলসী, পুদিনা বা অন্যান্য অধিক সচৰাচৰ ব্যৱহৃত বনৌষধিৰ দৰে সাৰ্বজনীনভাৱে উপভোগ কৰা নহয়।
৪) মছুন্দৰী কুকুৰৰ বাবে বিষাক্ত নেকি?
উঃ- ইয়াক মাছ, মানুহ, কুকুৰ, মেকুৰী বা আন কোনো জীৱৰ বাবে বিষাক্ত বুলি জনা নাযায়।
৫) মছুন্দৰী স্বাস্থ্যকৰ নেকি?
উঃ- মছুন্দৰীত পলিফেনল থাকে, য’ত এণ্টিঅক্সিডেণ্ট অধিক থাকে, আৰু বহুতো ৰোগ প্ৰতিৰোধ কৰে। ই ৰোগ প্ৰতিৰোধ প্ৰণালীক সমৰ্থন কৰিবলৈ শ্বেত ৰক্ত কোষৰ বিকাশক উৎসাহিত কৰিব পাৰে। এই ভেষজটোত বেক্টেৰিয়া-ৰোধী গুণাগুণো থাকে, কিন্তু লগতে ই অন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্য বৃদ্ধি কৰে।
Disclaimer: The information included at HelthyLeaf is for educational purposes only and is not intended to be a substitute for medical treatment by a healthcare professional. Because of unique individual needs, the reader should consult their physician to determine the appropriateness of the information for the reader’s situation.
Author: Mahezubin Saikia